Makaleler » ANTRENMAN & BESLENME » Ä°NSAN VÃœCUDUYLA Ä°LGÄ°LÄ° MUHTEÅžEM GERÇEKLER
Ä°nsan vücudu o kadar karmaşık bir sistem ki, binlerce yıllık tıbbi bilgiye ve tecrübeye raÄŸmen, hala doktorları ve araÅŸtırmacıları ÅŸaşırtmaya devam ediyor. O yüzden bize çok sıradan görünen vücut parçalarımız ya da fonksiyonlarımızda bile çok ilginç ve beklenmedik ÅŸeyler saklı olabilir.
BEYÄ°N..
Ä°nsan beyni, insan anatomisinin en karmaşık ve en az anlaşılabilen kısmı. BilmediÄŸimiz çok ÅŸey var, ama bildiÄŸimiz ilginç gerçeklerden bazıları aÅŸağıda.
1) Beyine giden ve gelen sinir sinyallerinin hızı saatte 273.6 km’ye ulaÅŸabiliyor. Bu da çevremizdeki etkilere nasıl bu kadar hızlı tepki verebildiÄŸimizi ve bir acıyı nasıl anında hissettiÄŸimizi açıklıyor.
2) Beyin 10 Watt’lık bir ampul kadar enerji tüketiyor. Akla bir fikir geldiÄŸini karikatürize etmek için başın üzerine çizilen ampül figürü çok da yanlış deÄŸilmiÅŸ. Beynimiz bu enerjiyi uykuda da harcıyor.
3) Ä°nsan beyninin depolayabileceÄŸi bilgi miktarı Encyclopedia Britannica’nın içindeki bilgiden 5 kat fazla. Ya da bizdeki eski Meydan-Larousse’tan. Bilim adamları bir rakam belirleyemediler ama bu kapasitenin 3 ila 1000 Terabayt arasında olduÄŸu düÅŸünülüyor. 900 yıllık Ä°ngiliz Tarih ArÅŸivi’nin 70 Terabayt olduÄŸu düÅŸünülürse, inanılmaz bir kapasiteden bahsediyoruz.
4) Beyin kandaki oksijenin yüzde 20’sini harcıyor. Vücut ağırlığının sadece %2’sini oluÅŸturmasına raÄŸmen, bu kadar çok oksijen harcaması çok ilgi çekici. Bu yüzden de oksijensiz kalma öncelikle beyin hasarına yol açıyor.
5) Beyin gece gün boyunca olduÄŸundan daha aktif. Düz mantık ile düÅŸünüldüÄŸünde, gündüz yaptığımız onca faaliyet, görüntü, ses vb.nin beyni yatakta yatarak dinlenmemiz durumundan daha fazla çalıştıracağını sanabiliriz. Ama durum tam tersi. Vücudu kapatınca beyin daha da açılıyor.
6) Bilim adamlarına göre IQ yükseldikçe daha fazla rüya görülüyor. DoÄŸru olabilir ama uykudan sonra rüyalarınızı hatırlamıyorsanız hemen kendinizi kötü hissetmeyin. ÇoÄŸumuz gece gördüÄŸümüz rüyaların büyük bir kısmını hatırlamıyoruz ve bu rüyalar en fazla 2-3 saniye sürüyor.
7) Nöronlar insanın hayatı boyunca geliÅŸmeye devam ediyor. Yıllarca, bilim adamları ve doktorlar beyin ve sinir dokularının geliÅŸmediÄŸini ve hasarın iyileÅŸmeyeceÄŸini düÅŸündüler. Vücudun diÄŸer kısımları gibi olmasa da nöronlarda geliÅŸebiliyor ve bu da beyin ve hastalıkları konusunda önümüze yeni bir yaklaşım getirecek.
8) Nöronların tipine göre bilginin akış hızı deÄŸiÅŸiklik gösteriyor. Bütün nöronlar birbirinin aynı deÄŸil. Bu deÄŸiÅŸik tipler içinde bilgi akış hızı 0.5 metre/saniye’den 120 metre/saniye’ye kadar deÄŸiÅŸebiliyor.
9) Beyin herhangi bir acı hissetmez. Tüm acıların kaynağı beyin olmasına raÄŸmen, kendi üzerinde aÄŸrı algılayıcıları olmadığı için acıyı hissetmiyor. Ama çevresinde çok fazla doku, sinirler ve damarlar var ve bunlar acıya duyarlı. Bu yüzden keskin baÅŸ aÄŸrıları var zaten.
10) Beynin %80’i sudur. Tezgahlarda ya da TV’de gördüÄŸünüz beyinler çok gerçekçi deÄŸil. YaÅŸayan bir beyinin dokusu daha çok bir jöleye benziyor. Bir dahaki sefere susuz kaldığınızda beyninizi unutmayın.
Vücudun yaÅŸayan bir parçası olmamasına raÄŸmen birçok insan saç ve tırnak bakımına çok uzun zamanlar harcıyorlar. Saç ve tırnaklarla ilgili bu gerçekleri bir sonraki kuaför randevunuzda aklınızda tutun.
11) Yüz kılları tüm vücuttaki en hızlı uzayan kıllardır. Erkeklerin akÅŸamüstü sabah traÅŸ ettikleri sakallarının tekrar uzamasına ÅŸaÅŸmaması lazım. Bir erkek hiç traÅŸ olmazsa ömür boyu uzayacak sakalları 10 metreye yaklaÅŸacaktır.
12) Ortalama bir insan günde 60-100 saç teli kaybeder. Kel deÄŸilseniz, günlük kaybettiÄŸiniz saç teli sayısı bu kadar. Saç dökülmesi miktarı mevsim, hamilelik, hastalık, beslenme ve yaÅŸ gibi faktörler ile deÄŸiÅŸebiliyor.
13) Kadınların saç tellerinin kalınlığı, erkeklerinkinin yarısı kadardır. Garip gibi görünse de, tam da bu sebepten erkeklerin saçları pek “ipeksi” olamıyor. Saç teli kalınlığı ırka göre de deÄŸiÅŸebiliyor.
14) Bir tel insan saçı, 100 gram taşıyabilir.Kafamızdaki on binlerce saç telini düÅŸünürsek, Rapunzel öyküsü de gerçekçi olabilir.
15) En hızlı uzayan tırnak, orta parmağınızın tırnağıdır. Daha da ilginci, çok kullanılan elin tarafındaki tırnağın da daha hızlı uzamasıdır. Neden böyle olduÄŸu tam bilinmese de, uzun olan parmağın tırnağının daha hızlı, daha kısa parmakların tırnaklarının daha yavaÅŸ uzadığı gözlenmiÅŸtir.
16) Vücudunuzda her santimetrekareye düÅŸen tüy sayısı bir ÅŸempanzeninki ile aynıdır. Ama tabii ki insanların tüyleri çok daha açık renkli ve çoÄŸu insanda önemli bir kısmı görünür deÄŸil.
17) Sarışınların daha çok saçı var. Saç rengi, saçın gürlüÄŸünü de etkiliyor. Ortalama bir insanın başında 100,000 saç kökü var ve her bir saç kökü insanın hayatı boyunca 20 ayrı saç üretebiliyor. Sarışınların ortalama 146,000 saç köküne karşılık, siyah saçlıların 110,000, kahverengi saçlıların 100,000 ve kızıl saçlıların 86,000 saç kökü var.
18) El tırnakları, ayak tırnaklarından yaklaşık 4 kez daha hızlı uzuyor. El tırnaklarınızı daha sık kestiÄŸinizi farkettiyseniz, bunda bir yanlışlık yok. Açıkta bulunan tırnaklar daha hızlı uzuyor. Tırnakların ortalama uzama hızı ayda 2.5 mm kadar.
19) Ä°nsan saçının ömrü ortalama 3-7 yıl arası. Hergün çok miktarda saç kaybetmenize raÄŸmen, herhangi bir saç telinin ömrü aslında oldukça uzun, tabii özellikle koparılmazsa. Aynı saç teli defalarca traÅŸ, boya vs. gibi ÅŸeyler görecektir.
20) Saçınızın döküldüÄŸünün dışarıdan anlaşılabilmesi için başınızdaki saç tellerinin %50’sini kaybetmiÅŸ olmanız gerekir. Günlük olarak bu kadar çok saç kaybetmemize raÄŸmen, etraftan anlaşılması ancak saçın %50’sini kaybettiÄŸinizde mümkün oluyor.
21) Ä°nsan saçını yok etmek çok zor. Yanıcı olmasını saymazsak, insan saçının doÄŸada çözünme hızı çok çok yavaÅŸ. Banyo giderinin saç ile nasıl tıkandığını merak ediyorsanız, ÅŸunları aklınızdan çıkarmayın; saçlarımız soÄŸuÄŸa, suya, iklim deÄŸiÅŸikliÄŸine ve diÄŸer doÄŸa olaylarına, ayrıca asit ve aşındırıcı kimyasallara karşı aşırı derecede dayanıklı.
Bizi rahatsız etmedikleri sürece aklımıza getirmediÄŸimiz iç organlarımız, aslında yememizi, nefes almamızı ve ayakta dolaÅŸabilmemizi saÄŸlıyorlar. Karnınız guruldadığında aÅŸağıdakileri aklınıza getirin.
22) En büyük iç organımız ince bağırsağımızdır. “Ä°nce Bağırsak” diyoruz ama “kalın” bağırsağımızdan çok daha uzun, bir insanın boyunun dört katı kadar. Ä°çeride çok fazla dolanarak karın boÅŸluÄŸuna sığmayı baÅŸarıyor.
23) Ä°nsan kalbinin yarattığı basınç, kanı 10 metre yüksekliÄŸe fışkırtmaya yeterlidir. Kalbimizin attığını hissetmemiz de bundan. Tüm vücuda kanı dağıtabilmek için böyle yüksek bir basınç ve buna dayanacak kadar saÄŸlam bir organ gerekiyor.
24) Midenizdeki asit bir jileti eritebilecek kadar kuvvetlidir. Tabii bunu test etmek için jilet ya da baÅŸka bir metal eÅŸya yemeniz gerekmiyor. Midemizdeki hidroklorik asit pek çok metali eritebilecek özellikte.
25) Ä°nsan vücudundaki damarların toplam uzunluÄŸunun yaklaşık 96,500 km olduÄŸu tahmin ediliyor.Dünyanın çevresinin yaklaşık 40,200 km olduÄŸunu düÅŸünürsek, vücudunuzda dünyanın çevresini iki defadan fazla dönecek kadar damar var.
26) Midenizin iç çeperi her 3 ila 4 günde bir yenilenir. Mide duvarları oluÅŸturan hücreler bu kadar sık deÄŸiÅŸmezlerse mide asidi bu hücreleri eritir. Ülseri olanlar mide asidinin canınızı ne kadar yakacağını iyi bilirler.
27) Ä°nsan akciÄŸerinin yüzey alanı bir tenis kortunun alanı kadardır. Kana oksijen geçiÅŸini daha verimli yapabilmek için, akciÄŸerlerimizde binlerce bronÅŸ ve alveol bulunur. Bunların içinde de mikroskopik kanalcıklar vardır. Yüzey alanının büyüklüÄŸü oksijen ve karbondioksit deÄŸiÅŸ tokuÅŸunu kolaylaÅŸtırır ve vücudun her zaman yeterli oksijeni almasını saÄŸlar.
28) Kadınların kalbi, erkeklerden daha hızlı atar. Bunun ana sebebi, genel olarak kadınların erkeklerden daha az yapılı olması ve kalbin daha az kan pompalamasıdır. Bunun dışında da kadın ve erkek kalpleri, özellikle kalp krizi aÅŸamasında farklı özellikler gösterebilir. Bazı durumlarda kadın ve erkek kalbine uygulanması gereken tedavilerde de farklılık olabilmektedir.
29) Bilim adamları, karaciÄŸerin 500’ün üzerinde fonksiyonunu bulmuÅŸlardır. KaraciÄŸerinizi ancak çok içki içtiÄŸinizde hatırlamanıza raÄŸmen, bu organ vücudun en çok çalışan ve en büyük organlarından biridir. KaraciÄŸerin yaptığı iÅŸlere örnek olarak safra üretimi, kırmızı kan hücrelerinin ayrıştırılması, plazma protein sentezi ve toksinlerden arındırma sayılabilir.
30) Aort damarımızın çapı bahçe hortumu çapına yakındır. Ä°nsan kalbinin ortalama büyüklüÄŸünün yumruÄŸumuz kadar olduÄŸu düÅŸünülürse, aort damarının çapı oldukça fazladır (Amerikan standardında bir bahçe hortumu dış çapı yaklaşık 27 mm. dir). Bu damarın bu kadar geniÅŸ olmasının sebebi, oksijen açısından zengin kanı vücuda dağıtan ana kaynak olmasıdır.
31) Kalbinize yer açmak amacı ile, sol akciÄŸeriniz, saÄŸ akciÄŸerinizden daha küçüktür. Herhangi birine “akciÄŸerleri çiz” dediÄŸinizde genelde simetrik iki organ çizimi ile karşılaşırsınız. Ä°ki akciÄŸerimiz yaklaşık aynı ölçüde olmasına raÄŸmen, hafif sola kayık olan kalbimiz, sol akciÄŸerin bir kısmını gasbetmiÅŸtir.
32) Ä°ç organlarınızın büyük bir kısmını kaybetseniz dahi hayatta kalabilirsiniz. Ä°nsan vücudu çok kırılgan gibi görünmesine karşılık, mideniz, dalağınız, bir akciÄŸeriniz veya böbreÄŸiniz olmadan ya da karaciÄŸerin %75’i, bağırsakların %80’i olmadan yaÅŸamınızı sürdürebilirsiniz. Tabii ki çok iyi hissetmeyebilirsiniz ama bu organların eksikliÄŸi sizi öldürmeyecektir.
33) Böbreküstü bezleri hayat boyunca sürekli küçülür Böbreküstü bezleri, böbreklerin hemen üzerinde yer alır ve stres hormonları üretir (kortizol ve adrenalin gibi). GebeliÄŸin 7. ayında bebeÄŸin böbrek üstü bezleri ile böbrekleri aynı boyuttadır. DoÄŸumdan önce biraz küçülen böbreküstü bezleri, yaÅŸam boyu küçülmeye devam ederler. Öyle ki, çok yaÅŸlı insanlarda böbreküstü bezleri görünemeyecek kadar küçüktür.
34) Hapşırık hızı 160 km/saat’i geçebilir. Ä°ÅŸte yine tam bu yüzden hapşırırken aÄŸzınızı da kapatmanız gerekmektedir.
35) Öksürük hızı da 100 km/saat seviyesindedir. Bu hızda öksürüyorsak, mikropların hızla yayılmasına da ÅŸaÅŸmamak gerekir.
36) Kadınlar gözlerini erkeklerden 2 kat daha fazla açıp kaparlar. Ortalama bir insan dakikada 13 kere gözünü kırpmaktadır.
37) Dolu mesane tenis topu büyüklüÄŸündedir. Dolu mesane 400-800 cc idrar tutabililmesine raÄŸmen, çoÄŸu insan 250-300 cc seviyesinde tuvalete girme ihtiyacı hisseder.
38) Ä°nsan atıklarının yüzde 75’i sudur. Ä°nsanın çıkardığı atıklarda sadece idrarın su içerdiÄŸini sanıyorsanız yanılırsınız. Dışkının da büyük kısmı sudur. Buna ÅŸükretmemiz lazım, zira böyle olmasaydı, sürekli acılı bir kabızlık çekerdik.
39) Ayaklarda 500,000 ter bezi vardır ve günde yaklaşık 475 mililitre ter üretirler. Spor ayakkabınızın neden boyasının çıktığına ÅŸaşırmamanız lazım. Ayrıca, erkeklerde kadınlara göre daha fazla ter bezi bulunur.
40) YaÅŸamınız süresince iki yüzme havuzunu dolduracak kadar tükürük üretirsiniz. Tükürük sindirim sisteminin çok önemli bir bileÅŸenidir. AÄŸzı sürekli ıslak tutmaya da katkıda bulunur.
41) Ortalama bir insan günde 14 kez mide gazı çıkarma ihtiyacı hisseder. Çok mide gazınızın olduÄŸunu düÅŸünüyorsanız, hemen herkesin aynı durumda olduÄŸunu bilmeniz sizi rahatlatacaktır. Sindirim, vücutta pek çok gaz birikimine yol açar ve bu gazları çıkarmamak aÄŸrılara sebep olabilir.
42) Kulak kiri, kulak saÄŸlığı için gereklidir. Pek çok insan kulak kirinden hoÅŸlanmaz ama, kulak kiri kulağın savunma sisteminin çok önemli bir parçasıdır. Ä°ç kulağı bakterilerden, mantarlardan, kirlerden ve hatta böceklerden korur. Ayrıca kulak içini yaÄŸlar ve temizler.
KASLAR VE KEMÄ°KLER...
Kaslar ve kemikler vücudumuzun çatısını oluÅŸturur ve zıplarken, koÅŸarken ya da sadece uzanırken bile çalışırlar. Onlarla ilgi bazı gerçekler aÅŸağıda.
43) Gülümsemek için 17, kaÅŸları çatmak için 43 kas çalışır. Yani gülümsemek hepimiz için daha uygun bir seçim. KaÅŸ çatma, ÅŸaşı bakma gibi hareketleri uzun süre yapanlar, bunun yüzü ne kadar yorduÄŸunu bilirler. Bu yüzden en iyisi ruh halinizi iyileÅŸtirmek.
44) Bebekler 300 kemik ile doÄŸar ama yetiÅŸkinlerde kemik sayısı 206’dır. Bunun sebebi, bebeklerdeki kemiklerin bir kısmının, örneÄŸin kafatasının daha küçük parçalardan oluÅŸmasıdır. Bu yapı, bebeÄŸin doÄŸum kanalından geçiÅŸini de kolaylaÅŸtırır. Çocuklar büyüdükçe kemikler birleÅŸip sertleÅŸir.
45) Sabahları boyumuz akÅŸamki boyumuza göre 1 cm kadar daha uzundur. Kemikler arasındaki kıkırdak ayakta durma, oturma ve diÄŸer günlük aktivitelerde bir miktar sıkışır ve gün sonunda bizi birazcık daha kısa yapar.
46) Ä°nsan vücudundaki en güçlü kas dildir. Diliniz ile halter kaldıramazsınız ama boyutuna göre kuvveti en yüksek olan kas odur. Aslında düÅŸündüÄŸünüzde gün boyunca yemek yerken ve konuÅŸurken dilinizin ne çok çalıştığını anlarsınız.
47) Vücuttaki en sert kemik çene kemiÄŸidir. Çene kemiÄŸi, vücuttaki en dayanıklı ve zor kırılan kemiklerden biridir.
48) Tek bir adım atmak için 200 kas kullanılır. Kas gruplarını nasıl kullandığınıza da baÄŸlı olarak, asım atmak için 200 civarında kası kullanırsınız. Günde 10,000 civarında adım attığımız düÅŸünülürse bu çok büyük bir rakam.
49) DiÅŸler, vücudun kendi kendini tamir edemeyen tek parçasıdır. DiÅŸinizi kırdıysanız bunun nasıl bir ÅŸey olduÄŸunu bilirsiniz. DiÅŸin dış katmanı olan mine kısmı yaÅŸayan bir doku olmadığı için, tamirini yapmak diÅŸçinize kalır.
50) GeliÅŸtirdiÄŸiniz bir kas grubunun eski haline dönmesi iki kat fazla zaman alır. Tabii bunu tembeller için bir motivasyona çevirmemek lazım. Kasları geliÅŸtirmek aslında nispeten kolay bir iÅŸtir ve bu da koltuktan popomuzu kaldırıp hareket etmek için motivasyon olmalıdır.
51) Kemikler bazı çeliklerden daha saÄŸlamdır. Kemik ile çeliÄŸi kıramazsınız elbette, çünkü çelik çok daha yoÄŸundur. KemiÄŸin gerilme gücü 20,000 psi, çeliÄŸin gerilme gücü ise çok daha yüksek olup 70,000 psi’dır. Ancak çelik, kemikten çok daha ağırdır. Bu nedenle, eÅŸit ağırlıkta alındıklarında kemik daha kuvvetlidir.
52) Ayaklarınızdaki kemik sayısı, tüm vücudunuzdaki kemik sayınızın dörtte biridir. Ayaklarınızda bu kadar çok kemik olacağı aklınıza gelmemiÅŸtir muhtemelen. Vücuttaki 206 kemikten 52 tanesi ayaklarınızdadır.
Saç ve Tırnaklar
Ä°ç Organlar
Vücut Fonksiyonları
